Een snelgroeiende groep Nederlanders kiest ervoor om na de dood niet op een begraafplaats, maar in de natuur te worden begraven. Volgens de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB) waren er in 2019 zo’n 1.500 natuurbegrafenissen, terwijl de teller in 2013 nog bleef steken op 250 groene uitvaarten.
“Het aantal natuurbegravingen verdubbelt ongeveer elke twee jaar”, zegt Wim van Midwoud van de LOB. “Dat is veel, al is het nog steeds maar ongeveer 1 procent van het totale aantal begrafenissen.”
Een teraardebestelling mag in Nederland alleen plaatsvinden op officiële begraafplaatsen. Op eigen houtje ergens in de natuur een mooie plek uitkiezen, mag dus niet. Nederland telt daarom inmiddels achttien speciale natuurbegraafplaatsen, veelal op de hei en soms in het bos.
Grafstenen en andere ornamenten zijn er verboden. Een laatste rustplaats is alleen te herkennen aan bijvoorbeeld een gedenkboom, een kei of een houten plaatje: materialen die vergaan, veranderen of overwoekerd raken. Walter Kooy, voorzitter van branchevereniging Brana: “Na verloop van tijd is het graf alleen nog te vinden met een gps.”
Graven worden nooit geruimd
In tegenstelling tot graven op reguliere kerkhoven worden deze graven in de natuur nooit geruimd. Is een natuurbegraafplaats eenmaal vol, dan blijft die voor altijd behouden als natuurgebied. “Die eeuwige grafrust is voor veel Nederlanders een mooie optie”, verklaart Kooy een deel van de stijgende vraag.
Ook het feit dat steeds meer Nederlanders nadenken over duurzaamheid speelt een rol. “Er gaat niets de grond in wat zich niet kan verbinden met de aarde. Daarom worden er eisen gesteld aan de kist en kleding van de overledene.”
Een natuurbegraafplaats in een bos ergens op de Veluwe (Foto: Snarfo)
Keuze voor milieuvriendelijk uitvaart producten
Veel natuurbegraafplaatsen schrijven milieuvriendelijke en biologisch afbreekbare uitvaartkisten voor. Denk hierbij aan de “FAIRboard” uitvaartkisten van FAIR coffins of uitvaartkisten van wilgenteen. Ook is het gebruik van schoenen met rubberen zolen of synthetische kleding vaak niet toegestaan.
Geen tekort aan plekken
Omdat er steeds nieuwe natuurbegraafplaatsen bij komen (dit jaar drie), wordt niet gevreesd voor een tekort aan plekken. Desondanks vissen inwoners van West-Nederland vaak achter het net: daar zijn vrijwel geen natuurbegraafplaatsen en de vraag is of die er gaan komen. Van Midwoud: “Of ergens een natuurbegraafplaats kan komen, is afhankelijk van de grondwaterstand. Die is in het zuiden en oosten van het land een stuk lager dan in het westen.”
Kooy: “We hopen daarom dat minister Knops binnenkort bij de wijziging van de wet op de Lijkbezorging de eisen rond de grondwaterstand zo aanpast, dat ook in de Randstad natuuurbegraven mogelijk wordt gemaakt.”Als minister Knops de regels niet versoepelt, zou een natuurbegraafplaats in het westen theoretisch nog steeds mogelijk zijn door de grond daar kunstmatig op te hogen, zegt Van Midwoud. “Maar je kunt je natuurlijk afvragen of het dan nog wel een natuurbegraafplaats is.”
Geen concurrentie voor gewone begraafplaats
Sommige reguliere begraafplaatsen vrezen klandizie mis te lopen door de groeiende populariteit van de natuuruitvaart. Onterecht, blijkt uit onderzoek van de branchevereniging. Wie een natuurbegrafenis overweegt, beschouwt een crematie vaak ook nog als een optie, maar overweegt in elk geval geen traditionele begrafenis.
Wellicht willen zij (toekomstige) nabestaanden niet met het onderhoud van het graf opzadelen, maar dat is niet onderzocht. Van Midwoud: “Al kun je bij de meeste reguliere begraafplaatsen tegenwoordig ook gewoon een onderhoudscontract afsluiten.”
Alle natuurbegraafplaatsen in Nederland
In de link hieronder ziet u een overzicht van alle natuurbegraafplaatsen in Nederland en de natuurbegraafplaatsen in ontwikkeling.
